In overleg met Autocar onderhoud ik dit stuk op het forum
Elke dag wordt onderaan de eerste post gepost, zodat iedereen commentaar kan geven onderaan
Dinsdag 27 maart 1944:Op dinsdag 27 maart 1944 werden de laatste V1 raketten op Antwerpen afgevuurd van de vele lanceerinrichtingen bij ondermeer Zutphen, Rijssen, Almelo en Bornerbroek. Hun doel was steeds de haven van Antwerpen, teneinde de doorvoer van geallieerde oorlogsvoorraden tot een halt te brengen of te hinderen. Vele van deze raketten kwamen terecht op de stad Antwerpen zelf; meer dan 4.000 doden waren er in de maanden van die bombardementen te betreuren! De Engelse en Canadese troepen hadden ondertussen de Rijn weten over te steken, geallieerde luchtlandingstroepen vormden aan de oostkant van de Rijn een bruggenhoofd.
Het Duitse Oppercommando beval derhalve het afvuren van V1 en V2 raketten te stoppen en alle bruikbare materialen naar het thuisland af te voeren. En zo kwam er een einde aan die verschrikkelijke “regen†van Duitse raketten………….
Vanzelfsprekend gaf het verplaatsen van lanceerinrichtingen en het in de haast opblazen van te zware onderdelen de burgers moed; er stond iets te gebeuren, was de Bevrijding naderbij?
In het Twentse plaatsje Goor hadden ze andere zorgen; tijdens een zwaar geallieerd bombardement op 24 maart 1945 werd het centrum volledig weggevaagd en kwamen 82 burgers om het leven; het uitschakelen van Duitse munitiedepots in de fabrieken van Eternit mislukte volkomen…………
Zaterdag 27 maart 2010:Het is die ochtend koud, erg koud zelfs, nachtvorst heeft rijp achtergelaten op de natte weides en hagen, het heeft lang geregend, de gronden zijn doorweekt met water en geven het bivak bij de Museumboerderij De Wendezoele in Delden een zompig aanzien. De bevroren grassprieten kraken onder mijn schoenen; het terrein oogt verlaten, hier moet straks het vliegveld komen, de tentoonstelling “Delden in WW2†en een compleet bivak voor vele tientallen voertuigen en tenten; ook een compleet Fieldhospitaal zal worden opgetrokken…………twijfel maakt zich van mij meester.
Het is er stil, ik zie geen bewegingen van voertuigen en / of personen. Mijn oog valt op een aantal borden die de mannen in Twente die ochtend reeds hadden geplaatst; je kent ze wel, die borden die ook altijd de ingang van het terrein van het Twente / Achterhoekweekend markeren, echt gaaf! Het geeft de weide ineens een ander beeld…………
Ik kijk naar rechts en ontwaar een tent: er zit een figuur voor die ik nog niet kan thuisbrengen, de houtkachel die voor zijn tent brandt staat er niet voor niks. Ha fijn, in ieder geval ben ik niet alleen hier;
Dichterbij lopend ontwaar ik Rob Nieuwpoort…………..ik kreeg bijna een brok in de keel om te zien hoe trouw hij de datum en het tijdstip waarop hij zou komen helpen bevestigde. Geweldig, ik was blij even met hem te kunnen bijpraten na alle drukte van de afgelopen weken van voorbereiding. We dronken samen koffie en hij vroeg wat hij kon doen….dat is nou clubliefde voor een goed doel!
Deze warmte en hulp van andere clubleden zouden mij later tijdens dit evenement van enorme steun zijn; nooit kan je een grootschalig evenement in je uppie klaren, altijd is er hulp en samenwerking nodig van enthousiaste mannelijke en vrouwelijke leden. En die was er……………vanaf Ruurlo tot in Groningen en Leeuwarden.
Ik kreeg later die dag een telefoontje van Evert Bouwmeester dat er van de vele ingeschreven voertuigen nog maar weinig waren aangekomen op het bivak bij het Kasteel van Ruurlo; speelde het slechte en koude weer een rol? Ik zelf zou daar met een aantal voertuigen aanwezig zijn, maar had ze nog niet eens in Delden kunnen zetten vanwege gebrek aan chauffeurs en drukte in de voorbereiding. Rob’s zoon Gert-jan was inmiddels aangekomen, spontaan brachten we een paar voertuigen naar Delden om deze later door te rijden naar Ruurlo. Zo werden ook deze problemen opgelost. In de sneeuw zette ik mijn tentje op; de wind gierde met windkracht 6/7 door touwgaten, het was bitterkoud en nat. Dan komt weer die vraag boven: Waarom doe ik dit eigenlijk allemaal………………
Woensdag 28 maart 1945:Nadat op 23 maart 1944 de Operations Varsity en Plunder waren ingeluid en de Britten van 30th Corps en de Canadezen van het 1e Canadese Leger de Rijn waren overgestoken, trokken eenheden van beide strijdmachten door een stukje van Duitsland in de regio Rees / Kevelaer. Op woensdag 28 maart was het eindelijk zover, Canadese troepen trokken bij Dinxperlo Nederland binnen en begonnen hun opmars naar het noorden, lange tijd bijgestaan door eenheden van het Britse 30th Corps onder leiding van de zo bekende Luitenant-Generaal Horrocks.
De Bevrijding van (oostelijk) Nederland was dan eindelijk begonnen; een Britse officier schreef in zijn Daily Battle Report iets over het weer en de toestand waarin zijn mannen verkeerden. Hij spreekt van regen en hagel, van natte sneeuw en vorst tijdens de nacht; en verder van natte, nee doorweekte manschappen die moe zijn van alweer bijna een week lang vechten onder erbarmelijke omstandigheden.
Maar hij vermeldt ook dat het moreel van de troepen ongebroken is en zij hun missie zullen voltooien.
Om tenslotte af te sluiten met een opsomming van het aantal doden en gewonden / vermisten binnen zijn eenheid………………
Leg deze tekst naast foto’s van lopende, oprukkende Engelse troepen en kijk naar sommige jonge gezichten; dan pas begrijpen we wat Bevrijden inhoudt………
Zondag 28 maart 2010:In Delden neemt de levendigheid op het te vormen bivak toe; Ed van de Brink komt met een complete Hollywood Canteen en inrichting, eigen tenten, verlichting enz. enz.
In zijn kielzog komen de mannen van het Museum in Deelen; ik zie een V1 aankomen……………
Ik word wederom warm van binnen toen ik kon constateren dat slechts een paar enthousiaste mensen zoveel kunnen presteren in functie van een KTR evenement. Het feest lijkt te gaan beginnen.
We rijden ’s middags in de kou en regen met een paar voertuigen naar Ruurlo; de inrichting van het bivak daar is bijna klaar en het maakt een geweldige indruk! WW2 Voertuigen en tenten op de omliggende weides van het Kasteel, dat in september 1944 het Hoofdkwartier was van SS Brigadeführer Harmel, commandant van de 10e SS Panzerdivision “Frundsbergâ€â€¦â€¦â€¦..
Zij waren het, die voor het grootste gedeelte de mislukking van Market Garden in Arnhem op het conto hadden.
Wij parkeren enkele voertuigen tussen een M9 Halftrack en een Scoutcar, teneinde deze voertuigen later te kunnen inzetten voor ritten vanuit Ruurlo. Het bivak wordt voller en voller………
Die avond organiseert het 4/5 Mei Comite van Ruurlo op ons verzoek een Liberty Concert, “Tribute to the Veteransâ€, in de Orangerie bij het Kasteel. De Burgervader van het dorp, de heer Bloemen, spreekt de vele honderden toe; de zaal puilt bijna uit. Bij het horen van een kinderkoor gaan mijn gedachten terug naar die drukke weken / maanden van voorbereiding. Mijn hoofd zit vol met zaken die ik de komende dagen moet regelen; akkoord er is een draaiboek, maar de praktijk leert dat het altijd anders loopt. Maar de meest prangende vraag was wederom; waarom doe ik dit eigenlijk allemaal…………….
Donderdag 29 maart 1944:De bevolking van de Achterhoek keek reikhalzend uit naar de in opmars zijnde geallieerde troepen; het gonsde van de geruchten, zo zouden die dag al tanks zijn waargenomen in Terborg, Gendringen, Dixperlo en Aalten. In Silvolde wist men zeker dat de Bevrijding in aantocht was; een achterhoede gevecht van de Duitsers kostte aan 5 burgers het leven, drie boerderijen, de kerk en een woonhuis gingen in vlammen op…………
De Canadian Black Watch gingen behoedzaam te werk, net als de andere geallieerden eenheden, immers, men verwachtte dat de oorlog spoedig ten einde zou zijn en waarom dan onnodig kostbare levens van soldaten op het spel zetten? De Duitsers trokken zich terug, hier en daar nog fanatiek weerstand biedend.
De optrekkende beweging van deze Britse en Canadese eenheden vormden in feite de flankdekking van de grote aanval op Rheine, Osnabrück en Münster, het noordelijke hoofddoel binnen het Ruhrgebied.
De weerrapporten blijven van de zelfde inhoud, nat en koud, soms nachtvorst. De lokale bevolking wilde wel hun eieren ruilen tegen sigaretten of chocolade………..
De bevolking wist dat Pasen aanstaande was, de troepen hadden echter geen flauw benul van de positie van de kalender. De eieren smaakte er niet minder om. Morgen, vrijdag 30 maart 1944, is het Goede Vrijdag; vele bewoners van de gebieden waar nu gevochten wordt vragen zich af of het werkelijk wel een Goede Vrijdag wordt………..
Maandag 29 maart 2010:Op het bivak in Ruurlo is de Able Company binnen gemeld; zij bouwen droes hun bivak op, indrukwekkend. Het past prachtig in het toch al overweldigende uiterlijk van zoveel “groene†voertuigen en tenten. Alle deelnemers zijn nu binnen, op een enkele afzegger na. Schoolkinderen uit de regio brengen vandaag een bezoek aan het bivak en worden door Bert Leuverink en zijn mannen rondgeleid; KTR voertuigeigenaren vertellen hun verhaal omtrent de achtergrond en historie van hun auto’s. Later verneem ik dat de kinderen alles bijna gebiologeerd aanhoren en zien. Wat gesponsord snoepgoed en een frisdrankje zorgen voor een opperbeste stemming onder de kids als zij huiswaarts keren. Wedden dat die thuis veel te vertellen hadden?
Het bivak in Delden krijgt vorm: ineens staan er toiletwagens, douchecabines, liggen er leidingen vanaf de waterleiding naar diverse gebruikspunten en worden de toiletten aangesloten op de riolering. Haast vanzelfsprekend zijn er ook problemen; de aansluiting bij de toiletten en douches past niet op de afvoer pijp. Cornelis Koopman gaat aan de slag terwijl het hoost van de regen; een paar man helpen hem en de boel wordt gefikst. Op een andere weide moet het water van een put komen van Vitens, de waterleverancier van die regio; we krijgen toestemming de put te gebruiken. Nu loopt onze leiding over een weggetje naar een boerderij; de eigenaar speelt op en dreigt ons de leiding te moeten weghalen. Cornelis praat met de man en weet ook deze zaak te sussen.
Er worden spullen aangeleverd door Nico Buis en Cees Zwaans, spullen die het vliegveld, Porter Field genaamd, moeten gaan vormen; een paal voor de windzak, de windzak zelf is door piloot Robbie Senechal vliegend op een hoogte van 50 meter boven het bivak uitgeworpen……………dat belooft spektakel voor de toekomst. De Scouting van Delden graaft ’s avonds een groot gat waar de windzakpaal in komt te staan. The Summers brengen hun eerste spullen en voertuigen; leuk om te zien dat de bevolking van Delden steeds frequenter en langer komt neuzen. Er komen verhalen los van de oorlogsperiode, verhalen die ik niet heb opgetekend, maar grotendeels wel heb opgeslagen op de harde grijze schijf.
Er komen twee dames op mij af: “Bent u van de organisatie?â€, vragen ze mij. Ik antwoordde bevestigend. “Wij willen u even bedanken; ons pa woont in de boerderij naast de Museumboerderij De Wendezoele en heeft de oorlog hier intens beleefd. Nooit sprak hij erover, nu pas komt hij los……………..â€. Een van de dames had tranen in de ogen; ik ook………even was de twijfel weg, hier doe ik het, nee, hier doen WIJ het voor!
Vrijdag 30 maart 1945:Goede Vrijdag was wederom een koude dag; de Engelse officieren tekenen op dat hun troepen geen droge draad meer aan hun magere lijven hadden, moe waren van het vele lopen over die verrekte Nederlandse zandpaden….
Het moreel van de troepen werd met de dag beter echter, het vertrouwen dat de oorlog nu wel eens snel voorbij kon zijn groeide met de dag. Dit vertrouwen zorgde er ook voor dat de schermutselingen met de zich terugtrekkende Duitsers behoedzaam werden uitgevochten; liever eerst de boel met mortieren aangepakt dan direct de infanterie erop te zetten.
Een Canadees noteerde in zijn bewaard gebleven dagboek, dat hij verbaasd was over de net geklede dames en heren op straat die avond…………..de Engelsen zouden later dat weekend in een ander dorp dezelfde ervaringen optekenen. Niet zo vreemd met Pasen, maar voor onze Bevrijders gold geen kalender, alleen het verslaan van de Duitse opponent.
De eerste dorpen in de zuidelijke Achterhoek werden nu daadwerkelijk bevrijd; De Bevrijding van Oostelijk Nederland was hiermede echt en onomkeerbaar begonnen. De troepen van het 2e Britse Leger zijn dan al een flink eind opgerukt in het Westmünsterland. De Engelse 51e Divisie ligt met haar tanks op koers richting Rheine, Münster en Osnabrück, alwaar het zwaartepunt van de geallieerde aanval ligt in deze sector. Eenheden van het 30th Corps en het 1e Canadese Leger krijgen de opdracht Oost Nederland te ontdoen van Duitse verzetshaarden en zo de flank van de aanval op het Ruhrgebied te dekken.
Het rommelde die dag behoorlijk in de verte; burgers waren bang dat de frontlijn “over hen heen†zou komen, met alle denkbare gevolgen van dien. Het gonsde van de geruchten en het gebulder van de kanonnen was niet van de lucht. Zij die nog in bezet gebied woonden zagen de Duitsers zich terugtrekken op gestolen fietsen en karren, alles wat ze mee konden nemen werd opgeladen. Een burger vermeldt in een brief aan zijn zus woonachtig in het westen van het land, dat deze aanblik wel heel erg verschillend was met die van hun binnenkomst in de meidagen van 1940……….
Helemaal ongeschonden kwamen onze Bevrijders en de bevrijden niet door de strijd; bij Houthandel Te Paske reed een Bren Carrier met 10 soldaten aan boord op een landmijn. Allen verloren het leven……
In het Buurtschap Barlo was de boerderij van de familie Weenink door de Duitsers ingericht als een stelling; een kanon zorgde voor de nodige ellende aan geallieerde kant. De Engelsen riepen de Royal Air Force in die de boerderij en het kanon vernietigde middels een eskader jachtbommenwerpers. Zeven burgers, waaronder de 5 kinderen van de familie Weenink verloren daarbij het leven.
De Bevrijding werd duur betaald.
Dinsdag 30 maart 2010:Op het bivak in Delden is het een drukte van belang. Het is gelukkig droog, maar de thermometer zal vandaag niet meer dan 2 graden Celsius gaan aangeven. Ik ben vroeg opgestaan en ben eigenlijk verkleumd mijn (verkeerde)slaapzak uitgekropen. Ik voel mij alsof ik een enorme kater heb; de maag speelt op en heb geen trek in een ontbijt. In een poging mijn gedachten van mijn opspelende nerveuze maag te verzetten loop ik naar de Hollywood Canteen. He, daar liggen stapels brood, de sponsoring van Hennie Egberink werkt dus blijkbaar. Hij zou gedurende de gehele periode alle deelnemers voorzien van voldoende boterhammen. Een stukje verder op staan René en Mariska met hun zoon eieren met spek te bakken; die zijn ook vroeg op bedenk ik mij. Broer Ed en Mirjam houden de wacht en staan hen bij op de momenten dat iedereen ineens een paar gebakken eieren wil hebben……… Hun koffie vindt gretig aftrek.
Ik vraag mij af hoe het kan dat de machine ineens gaat draaien, de machine die eigenlijk evenement heet. De mannen en vrouwen achter de eieren en koffie lachen er ook nog bij; mijn rotgevoel in het zenuwstelsel trekt even spontaan weg. Ik probeer wat te eten en zowaar het smaakt.
Er worden tenten opgezet voor het uitgebreide Field Hospital, de inschrijftent wordt opgetuigd en ik zie een grote Diamond T met 3 jerry cans van 1000 liter elk, met diesel voor aggregaten.
Ook die aggregaten vang ik nu in mijn blikveld, er liggen kabels, meters lang en een boel van die bekende paddenstoelen.
Ik loop naar de toiletten en zie Bauke Schuurman de toiletten reinigen. “Jeetje man, wat een bende daarbinnenâ€, roep ik hem vol bewondering toe. “Ja kan wel zijn, maar het moet wel gebeuren!â€.
Ik knik instemmend en vol oprechte bewondering……..je moet het toch maar willen.
Jan Bruinewoud komt even later met Bauke in zijn kielzog waarschuwen dat we moeten vertrekken naar Ruurlo voor de eerste Bevrijdingsrit van dit langste evenement dat KTR ooit organiseerde……….
Gadver, dat rotgevoel komt weer terug; ik neem mijn draaiboek mee als of ik wilde laten zien dat ik alles onder controle heb. Van binnen gieren de zenuwen door mijn keel, als die eerste rit nu maar goed gaat……
Rob Nieuwpoort en Bauke kennen mij al wat langer, ze roepen bijna in koor: “Nu stop je even met dat heen en weer geren van je, we worden er stik nerveus van, we drinken eerst koffieâ€.
In mijn ooghoek zie ik hoe Ed van de Brink dit allemaal gadesloeg en goedkeurend knikte…………. Die gasten laten me mooi niet zakken, het zijn eigenlijk gewoon kanjers!
De rit naar Ruurlo duurde meer dan een uur; Bert Leuverink stond mij al op te wachten. Mijn vraag of alles onder controle was beantwoordde hij instemmend; de route was al doorgesproken met de motorrijders en agenten die ons gezamenlijk zouden begeleiden. De colonne was al grotendeels opgesteld; Bert en al zijn mannen hadden het goed voor elkaar.
De uitrit werd vrijgemaakt, de weg afgesloten en de eerste meters van dit onderdeel van de Liberty Tours werden gereden………………….
Een fantastisch mooi gezicht om 50 voertuigen het bivak af te zien draaien. Een eerste kippenvel moment.
Wij rijden als eerste naar Beltrum voor een plechtigheid; aansluitend is er koffie met cake. Hup door naar Eibergen voor weer een plechtigheid; het verkeer wordt overal stil gezet en veel aandacht wordt ons deel. In het plaatsje Haarlo wacht ons een kop soep, maar ook broodjes haring met uitjes………….oepps, dat is even niet goed voor mij. Deelnemers met een lagere stressdrempel eten alles door elkaar op; hoe krijgen ze het weg denk ik bij me zelf. Ik geef mijn portie aan een lid van de Able Company, hij is nog jong en oogt frisser dan ik in ieder geval. De lucht van de uitjes zijn niet goed voor mij en ik loop even verder…..
Via prachtige routes die ons veelal over zandpaden voeren, krijgen we de geschiedenis van de zich toen hier langstrekkende Bevrijders meer en meer in beeld. Ik zie de foto uit het Programmaboekje helder voor mij; jonge, tanige, magere Engelse soldaten in doorweekte kleding en natte schoenen, holle ogen vaak en jonge, heel jonge gezichten. Ze toveren nog een lach op hun gezicht als de cameraman een foto van hen maakt……………
In gedachten verzonken bereiken we het Kasteel Ruurlo weer, waar ons wederom een maaltijd wacht in de Orangerie. Ik complimenteer Evert, Henk en Max, Bert en de anderen voor een geslaagde rit en een prima organisatie.
Ondertussen is het alweer donker als Bauke, Jan en ik weer terugrijden naar Delden voor de overnachting; mijn “kater†is weg, wat een genot. Maar hoe moeten die mannen, nee jongens, zich hebben gevoeld toen zij hier liepen? Zij hadden de landingen in Normandië al achter de rug, waren misschien in Caen geweest en de Falaise Pocket? De bewondering voor onze Bevrijders was alweer toegenomen zonder er eentje te hebben gezien…………….
Zaterdag 31 maart 1945:Terwijl het optrekken in noordelijke richting van de Canadezen en Engelsen nu valt onder Operation Plunder en volhardend doorgaat, overlijdt, zo zal de geschiedenis ons leren, onder erbarmelijke omstandigheden een jong Joods meisje uit Amsterdam in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Het meisje had een dagboek bijgehouden, een dagboek dat haar geschiedenis wereldberoemd zou maken………..
De bevolking in angst bijeen in kelders om te schuilen tegen bombardementen of overvliegende granaten, of reeds bevrijd door onze Bevrijders, hebben hiervan (nog) geen weet.
Deze dag wordt de stad Winterswijk door de 53e Britse Infanterie Divisie ingenomen. Het druilerige regentje kon de bevolking uiteraard niet weerhouden hun Bevrijders toe te juichen. De Canadese en Engelse troepen gaan nu langzaam maar onstuitbaar verder noordwaarts langs de lijn Varsseveld, Ruurlo, Goor, Delden en Almelo. Het zal nog even duren voor al deze gemeenten kunnen vlaggen….
De inname van Winterswijk ging niet zonder slag of stoot; komend in de rug van de verdedigers, dus vanuit Duitsland, moesten de Engelsen urenlang vechten om de stad te kunnen innemen. Tientallen Duitsers verloren daarbij het leven, ook de Britten leden flinke verliezen aan mankracht en materieel.
Na de inname en Bevrijding volgde de Britse hoofdmacht; honderden voertuigen, Jeeps, Bren Carriers, tanks, vrachtauto’s en duizenden soldaten, zij allen sloten aan bij de zich naar het noorden verplaatsende frontlijn.
In Lichtenvoorde werden door de Binnenlandse Strijdkrachten 110 Duitsers gevangen genomen; zij zagen moegestreden in, dat verzet verder geen heil meer had…….
Andere landgenoten van deze gevangenen bliezen nog vele bruggen op in de hoop daarmee het optrekken te verhinderen, dan wel te vertragen. Tijdens een van de vele achterhoede gevechten aan de Slinge werden alle Duitsers gedood, alleen de Ortskommandant overleefde!
Eibergen werd bevrijd en ook Neede; de Honey tank van de broers (!) Edward en Lesly Foster reed behoedzaam Neede binnen, toen deze werd geraakt door een granaat uit een Pantzerfaust. Lesly kon zich redden en werd door omwonenden geholpen; zijn broer kwam om…………….. Achterblijven bij zijn omgekomen broer was geen optie; zijn commandant ging verder, zo ook hij…………..Forrard On……toepasselijker kan het bijna niet, maar hoe moet die Lesly zich hebben gevoeld? Verschrikkelijk…..
Tenslotte werd die dag ook Borculo bevrijd.
Woensdag 31 maart 2010:Al vroeg uit de tent die dag; het ontbijt lijkt al routinematig te worden uitgereikt, positief routinematig, alsof ze al jaren niets anders deden, de mannen en vrouwen van de Hollywood Canteen.
De koffie smaakt goed, het ontbijtje ook. Vandaag is er een Bevrijdingsrit naar Neede en de Fakkeloptocht in Ruurlo, als een soort van afsluiting van het bivak aldaar.
De Summers richten alles in en vragen advies over hun locatie; de Able’s hebben vooruitlopend op hun komst uit Ruurlo een Command Post bij het vliegveld opgetrokken. De paal met de windzak die straks dienst moet doen om de vliegers de windrichting te verraden bij hun landing op deze historische baan staat fier overeind; het grote witte bord met de zwarte letters PF van Porter Field is duidelijk in het gras waarneembaar. Uren zie ik Nico Buis en Cees Zwaans onder alle soorten van weersomstandigheden linten prikken in het natte en doorweekte gras, zij zetten de contouren van de landingsbaan uit. Er staat ineens een gedemonteerde Piper Cub, op een ander veld staat een V1 opgesteld.
Na het ontbijt melden Joop en Marianne Staman zich aan om Dr. Seyss Inquart “af te leverenâ€; hij krijgt een plekkie bij de Museumboererij, zodat het personeel een oogje op hem kunnen houden, hij mag immers niet “vluchtenâ€â€¦â€¦..
Ik wil nog eigen voertuigen ophalen die dag, mij even weer eens douchen in Enter, de fotoborden plaatsen van “Toen en Nu†in de regio en het gezellige stadje Delden en ik moet naar Ruurlo / Delden.
René Exterkate meldt zich voor de inrichting van de expositie “Delden in de Tweede Wereldoorlogâ€; we bespreken de ruimte indeling met de mensen van de Wendezoele. Er komen steeds meer voertuigen en tenten bij, deelnemers uit allerlei delen van het Nederland, wat een bedrijvigheid. Het wachtposthuisje van Goosen Foppen en Henri Ponsteen wordt afgeleverd en geplaatst bij de hoofdingang; geweldig, wat een aanblik. Een paar Able’s zijn speciaal uit Ruurlo gekomen om zandzakken te vullen van de grondkavel achter Delden van Hennie Egberink; ik moet mee om de sleutel te halen en het hek te openen. Ze werken zich helemaal in het zweet; een GMC vol wordt bij de ingang gelost en mooi neergelegd bij het wachtposthuisje. Er staan inmiddels vele dorpelingen te kijken en te genieten; ouderen op de fiets spreken met elkaar over vervlogen tijden. Kon ik dat allemaal maar meehoren, optekenen, verwerken……………geen tijd, ik moet weer verder.
Ik zie Bert van de Maat interviews geven; de locale kranten en digitale nieuwsgaarders worden nu toch ook wel nieuwsgierig.
Er worden tanks aangevoerd, door Auke Dijkstra en Roy Aalderson; als meeuwen van zee op een korst brood afkomend, komen van alle kanten mensen op fietsen en in auto’s om te kijken hoe ze worden opgesteld bij de hoofdingang, klaar om weer brullend weg te rijden. Hoe weten ze dit?? Een prachtige aanvulling van het nu toch al geweldige bivak. Jonge kinderen op hun vrije middag lopen dapper met hun kleine laarsjes door de modder; de modder die werd vervloekt door de deelnemers, maar die ze toch niet verlieten. Ik zie hoe een klein ventje zijn laarsje verliest in de brei; hij staat met zijn sok in de natte prut en begint te huilen. Die wordt later vast geen soldaat…………ik help hem en geef hem een zakje chips uit onze voorraad van de Hollywood Canteen.
Van mijn draaiboekactiviteiten klopt nu niets meer; ik lig achter op schema en besluit op het moment dat er een Duitse BMW motorfiets met zijspan van Alex van Venrooij wordt afgeleverd en de “Ennemy Motorpool†moet worden opgebouwd mij af te melden in Neede…………….
Ik weet dat de mannen daar onder leiding van een bevlogen Bennie Massop een mooi programma hebben uitgewerkt, maar ik heb er gewoon geen tijd voor. Zo mistte ik het Bevrijdingsdefilé door Neede en de fakkeloptocht door Ruurlo. De volgende dag zou Bert Leuverink en zijn mannen mij berichten over een goede afloop; gelukkig maar.
Het bivak in Ruulo wordt morgen opgebroken en we gaan in colonne voor een prachtige, lange Bevrijdingsrit over de wegen en zandpaden waarover onze Bevrijders ook liepen, richting Delden; daar zullen wij ons dan voegen bij de anderen die daar al bivak hebben gemaakt. Uiteraard zullen wij vroeg richting Ruurlo vertrekken om ons daar bij de anderen te voegen.
Op het bivak in Delden ruik ik een baklucht van hamburgers of zo; moe in de voeten en de kop besluit ik maar eens te gaan kijken. Alweer een verbazing; de dames en heren van de Hollywood Canteen hebben sponsors zover gekregen, dat wij nu heerlijke hamburgers op een broodje kunnen eten. We zitten buiten, het is weliswaar koud, maar de zon schijnt eindelijk een beetje. Een lekker bakkie koffie erbij; wat kan het leven toch mooi zijn…………..
Zondag 1 april 1945:Zoals eerder omschreven vroegen de Engelse soldaten zich af waarom de weinige Nederlanders die op straat liepen allemaal gekleed waren in hun “Sunday Outfit�
Wel het is Pasen; de kerken stroomden vol. Alle diensten stonden waarschijnlijk in het teken van de aanstaande Bevrijding, in het teken van gebeden voor een snel einde van de oorlog en zo weinig mogelijk slachtoffers……
De Operation Forrard On plannen werden verder aangescherpt. De inlichtingendiensten en verkenningsvliegtuigen bevestigden geruchten dat alle bruggen over het Twentekanaal waren opgeblazen en aldus een onmogelijk te nemen barrière vormden. Steeds keken de Canadezen of er een brug kon worden gebruikt, steeds moesten zij verder trekken naar het noord-oosten omdat hun doel bleek opgeblazen door de zich terugtrekkende Duitsers. In de buurt van Gelselaar bij Lochem gingen twee brigades van het 1e Canadese Leger, de 10 Can. Inf. Brigade en de 4th Can. Armored Brigade op hun doelen af, maar moesten elkaar kruisen. Provoosts van het Canadese Leger hadden hun handen vol aan het gescheiden houden van de colonnes voertuigen.
In Diepenheim probeerde een verkenningseenheid met 2 Sherman tanks de brug over het Twente kanaal naar Goor te bereiken; er waren geruchten dat deze brug toch nog in takt was. De op kop rijdende Sherman werd geraakt door een pantservuist en belandde onbestuurbaar in de greppel naast de weg. De bemanning kon zich in veiligheid brengen en trokken zich op de overgebleven Sherman terug. Een dag later inspecteerde een motorrijder de toestand van de Sherman; hij werd staande naast zijn BSA door een Duitse sluipschutter doodgeschoten………….de strijd duurt voort.
Meer oostelijk werd de Britse Guards Armored Division, een vechteenheid pur sang met vele overwinningen op hun conto, ingezet op weg naar de belangrijkste doelen van dat moment, Hengelo, Enschede en het Vliegveld Twente.
Na de inname van voornoemde steden was het verdere doel de verovering van Oldenzaal, immers hier liepen spoorlijnen en wegen naar Duitsland en kon het 30th Corps verder op weg naar Bremen en Bremerhaven.
Het Fliegerhorst Twente was tijdens de oorlog flink uitgebreid en was een belangrijke vliegbasis; belangrijk genoeg om in te nemen en wellicht zelf te gaan gebruiken!
Aan het einde van die ochtend werd besloten om Enschede niet direct aan te vallen, maar om omtrekkende bewegingen te maken, oostelijk en westelijk van de stad. Zonder in detail te gaan, het plan mislukte, er werd overal hard gevochten met vele slachtoffers aan beide zijden en een groot verlies aan Engels materieel. ’s Avonds werd besloten zich in te graven en de nacht af te wachten; de bewoners hadden zich een andere Pasen voorgesteld en zaten verkleumd in hun kelders en vol spanning de verdere gebeurtenissen af te wachten.
Clublid Jan Morsink zat als klein ventje ook in zo’n kelder, midden in de frontlijn, tussen de elkaar met kanonnen en mortieren beschietende vijanden………………
Donderdag 1 april 2010:Vandaag heel vroeg op; we gaan met een groep naar Ruurlo om ons daar aan te sluiten bij de andere daar reeds aanwezige voertuigen.
Het bivak is ook in de ochtendschemer al volop in beweging; ik moet het weer herhalen, de koffie en de gebakken eieren stonden alweer klaar. Snel eten en verder voertuigen nazien en inpakken wat mee moet.
Er wordt een vuilcontainer van de Firma Aalderson afgeleverd, ja zonder kunnen we niet, er komen DAF’s binnen van de Natres. Zij bouwen een bivak aan de overkant van de Twickelerlaan en doen de bewaking als wij weg zijn tijdens de Bevrijdingsritten; hun wervingstent voor jeugdig geïnteresseerden in een baan bij de Koninklijke Landmacht zal later veel aandacht trekken.
We gaan op pad naar Ruurlo.
Op het programma staat de Bevrijdingstocht via Lochem, Gelselaar, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo via “de wegen van de Engelsen en Canadezenâ€. Jan Morsink had in de voorbereiding heel veel verteld over hetgeen hij had gezien destijds; ik wilde dat zoveel mogelijk terugbrengen in deze historische route. De verkeerschaos die in Gelselaar ontstond in 1945, de wijze waarop de geallieerden Lochem binnen reden, maar vooral de indrukwekkende colonnes voertuigen, tanks, carriers, halftracks etc. die aan zijn oogjes voorbij trokken. Evert Bouwmeester nam de eikpunten op en maakte deze schitterende route voor ons klaar. Jan sprak met opwinding over voertuigcolonnes die een gehele nacht bleven langskomen. Dat leek mij wel wat………
Logisch echter dat wij het dit keer met minder voertuigen moesten doen, maar er waren wel tanks en halftracks, een Humber Fox, een Staghound, Bren-carriers en een Weasel en heel veel andere voertuigen.
Bij binnenkomst aldaar tref ik een kalme Bert Leuverink; alle tenten, nee het gehele bivak was al opgeruimd, op de verblijfsfaciliteiten zoals toiletvoorzieningen en elektra na. De voertuigen staan al in colonne; de tanks en andere “rupsen†op de parallelweg bij de uitrit van Kasteel Ruurlo. Adieu bivak, we gaan verder, zo ook de Engelsen en de Canadezen die vochten tijdens Operation Forrard On verder moesten…………
De verkeersbegeleiders en de KLPD mannen staan al paraat, Bert heeft alles al geregeld. Jammer dat hij nu zover weg is…………..
Ik spreek met Menno Keizer door hoe we de ambulance onder de ogen van de politie dwars op de Provinciale Weg van Lochem naar Ruurlo zetten, precies op de locatie waar de Sherman tanks toen van de weg af de weides in reden bij het “Witte Huisâ€. Niets is hem te gek, geweldig, hij geniet, maar ik ook! We gaan op pad. Jan Bruinewoud en Bauke Schuurman nemen de “leadâ€, zij hebben de routes allemaal gecontroleerd, sommige zelf uitgezet en kunnen die wegen inmiddels dromen. Ik krijg nog net een telefoontje: “Welke idioot heeft dit evenement georganiseerd†brult een norse stem door de telefoon. Verbouwereerd vraag ik met wie ik spreek. Het is Cornelis Koopman; hij zegt dat het bivak wit is door een 2 cm dikke laag sneeuw en begint gelukkig te lachen………….
Op het afgesproken punt takelt Menno de Dodge op de weg, dwars erop; alle verkeer staat vast. De gehele colonne zit ons op de hielen. Wat een geweldig geluid is dat, in de verte tussen de bossen de motoren en tracks van als die rupsen te horen!!! Ze zijn nog niet te zien, maar dienen hun komst wel aan…….snel handelen is nu geboden. Jan Morsink heeft geregeld dat alle rupsen zoals in 1945 door de akkers mochten rijden; de nog niet omgeploegde restanten van de maïsplanten schieten als kluiten achter de tracks omhoog. Het begint te sneeuwen en te waaien, verdorie wat een rotweer.
We rijden door naar het Sommersetlaantje voor een Herdenkingsplechtigheid bij het aldaar gevestigde monument. De sneeuw gaat nu bijna horizontaal over de akkers, het moet onder het vriespunt zijn. Waar ben ik mee bezig? Kan ik dit de deelnemers nog langer verkopen? Twijfel wordt mij helemaal meester als Jan Bruinewoud met witte jas en sneeuwvlokken op zijn gezicht mij verteld dat hij het niet langer trekt om hier te wachten op de “Dansmariekes†die de Herdenking met een optreden luister gaan bijzetten. Hij rijdt weg en gaat waarschijnlijk een kroeg in om zich op te warmen………..
Ineens moet ik lachen omdat gezicht van Jan; wit en rillend van de kou, ja met blauwe plekken van onderkoeling in zijn open GMC en die sneeuw op zijn neus die niet eens smelt…………
Een paar uur later sluit hij weer aan, hij kon het toch niet missen!
Als de kinderen van de dansmariekes aankomen sneeuwt het nog steeds; het is ijzig koud en die meisjes staan in hun korte rokjes en dunne pakjes………….ach, hoeveel zouden er verkouden zijn geworden? De overdracht van de ene klas naar de andere die het monument verzorgen is traditie en een traditie laat je niet lopen! Grote klasse wat deze kinderen ons brachten.
Jan Morsink mocht hier de bloemen leggen; hij was in de voorbereiding mijn historisch geweten, dus meer dan verdiend.
Verder gaat het naar Gelselaar; het dorpje is net een enclave in Nederland, een enclave met eigen bestuur en regels. Zonder ook maar iemand van de gemeentelijke diensten in te lichten zorgen zij voor de bekende chaos die zich toen tijdens de oorlog ook voordeed. We staan geparkeerd in het dorp en blokkeren alle straten en wegen; warme soep en een broodje gaan er prima in.
Door naar Diepenheim; Evert Bouwmeester regelt het parkeren aldaar, de chaos is er minder. Ook hier iets warms, de stemming is opperbest. De fluitjes van onze eigen motorrijders klinken weer en we gaan weer verder. Via Hengevelde komen we bij Bentelo bij het monument voor gevallen vliegeniers. Ik vraag Bas Dijkstra, de jongste aanwezige deelnemer, of hij de bloemen wil leggen. Hij fluistert tegen zijn pa dat hij bang is dat persfoto’s zullen verraden dat hij vandaag niet ziek was en op school was weggebleven……………….. Ik roep hem toe dat hij daarvoor geen angst hoefde te hebben, het hagelde en er stond een koude oosten wind, welke fotograaf waagt zich dan buiten? Wij rijden door het centrum van Delden en kondigen ons verblijf in het dorp aan met veel motorgebrom en ratelende tracks. De bewoners zwaaien enthousiast zoals ze dat de hele week al deden en nog tot ons vertrek op 9 april zullen blijven doen! Wat een gastvrijheid……..
Het bivak staat nu knettervol op alle beschikbare weides; een fenomenaal plaatje. Vanavond eten we met zijn allen in Restaurant ’t Hoogspel, min of meer in het midden van de bivak terreinen gelegen. Er is live muziek van een dames zanggroep, Nico Buis bedankt de organisatie tot zover en de burgervader van de Gemeente Hof van Twente spreekt ons onverwacht toe……….een prachtig einde van een geweldige dag. Einde? Nee hoor, in de Hollywood Canteen is het vol, erg vol. De koffie is vervangen door allerlei drankjes, de biertap draait op volle toeren, de bemanning is steeds weer dezelfde en altijd maar hun lach, hun lach van voldoening en plezier. Auke Dijkstra geniet ook van zijn tankrit en staat met een drankje in zijn hand: “Wil je ook een Jagdpanzer?â€. Ik knik instemmend en neem een eerst slok; mijn huig, slokdarm en maagingang geven nu nog een ingebrand gevoel, wat een bocht en hij drinkt het als cola…………….?? Ik stap snel over op kuiernat en na twaalven voel ik de natte drab op de weide niet meer in mijn schoenen……………….